In de schoenendoos

Het is vrijdag, bijna het einde van de ochtend op de peuteropvang. Klaasje is nog druk in de poppenhoek aan het spelen. Vanmorgen vroeg tijdens het brengen heeft mama laten weten dat gisteren het afscheid is geweest van opa. Klaasje is gewoon mee geweest, omdat mama dit wel een goed idee leek.

Je wil wel beginnen met het starten van het afsluiten van de dag, maar je kan dit nog niet. Het valt je op dat Klaasje vooral bezig is met poppen in een schoenendoos opbergen en deze er vervolgens weer uit halen. Als je het tafereel eens van dichterbij bekijkt, dan hoor je Klaasje ook de woorden uitspreken: ‘Jij bent dood opa, jij moet in de kist’.

Even weet je niet zo goed wat te doen. Mee gaan spelen of toch niet. Je besluit om Klaasje haar spel te laten spelen, ergens weet je namelijk wel dat Klaasje bezig is met het rouwproces, op haar eigen manier. Wanneer mama Klaasje op komt halen van de peuteropvang, dan vertel je mama wat je geobserveerd hebt. Het is belangrijk dat mama weet op welke manier Klaasje omgaat met de dood van haar opa.

Kinderen van twee tot zes jaar

In deze leeftijdsfase leert het kind al steeds meer over de dood. Het leert bijvoorbeeld dat er een onderscheid bestaat tussen leven en dood.

Wat de precieze definitie is van dood, dat is echter in deze leeftijd nog weleens onduidelijk. Voor het kind in deze leeftijdsfase is dood nog iets tijdelijks. Wel zal het kind in deze leeftijdsfase steeds meer en meer gaan beseffen dat dood en verdriet onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Angst voor de dood is er meestal nog niet, wel nieuwsgierigheid, want ‘hoe werkt dat dan?’. Hoe jonger het kind, hoe meer de fantasie nog een rol speelt.

Als kinderen op deze leeftijd te maken krijgen met het overlijden van een dierbare, dan kan het emotioneel in de war raken. Driftbuien en gilpartijen zijn daarbij niet uitzonderlijk, dit geldt voor zowel de peuter als de kleuter.

In deze leeftijdsfase Kinderen kan het zijn dat kinderen hun emotionele gevoelens uiten door middel van spel; bijvoorbeeld botsende autootjes of poppen in een schoenendoos. Dit is een manier voor de jonge peuter of kleuter om te kunnen omgaan met het verlies, terwijl het bij jou als ouder, opvoeder of professional door merg en been kan gaan.

Wat te doen met een peuter of kleuter bij een begrafenis?

Ik zal eerlijk zijn, hier is geen éénduidig antwoord op te geven. Het is vooral belangrijk om als ouder zijnde naar je gevoel te luisteren en aan de hand daarvan je keuze te maken. Wel heb ik een aantal tips die je wellicht zouden kunnen helpen om deze keuze makkelijker te kunnen maken.

• Als je ervoor kiest om je peuter of kleuter niet mee te nemen naar een begrafenis, zorg dan juist voor foto’s of filmmateriaal. Op latere leeftijd kan je dan samen met je kind praten over de dierbare aan de hand van de foto’s.Als je ervoor kiest om je peuter of kleuter mee te nemen naar een begrafenis, zorg er dan voor dat er iemand is die achterwacht staat. Ik bedoel hiermee dat er iemand paraat staat die in staat is om op je peuter of kleuter te kunnen en willen letten tijdens de dienst, zodat er ook ruimte kan zijn voor jouw eigen gevoelens en emoties.
• Bereid je peuter of kleuter voor. In deze leeftijdsfase kunnen kinderen erg nieuwsgierig zijn, beantwoord de vragen die je kind stelt. Lees boekjes voor over de dood en begraven afgestemd op de leeftijd van het kind. Een aantal titels van boeken die gaan over de dood zijn onder andere: Lieve oma Pluis, Ik had je nog zoveel willen zeggen, Derk Das blijft altijd bij ons. Uiteraard zijn er nog vele andere.
• Zorg dat je foto’s of filmpjes maakt dat je peuter of kleuter aanwezig is geweest. Vooral als het een begrafenis is van een persoon die dichtbij staat, bijvoorbeeld oma, opa, mama of papa. Op latere leeftijd kunnen kinderen alsnog met vragen komen waarom een bepaald persoon er niet meer is. Samen kun je dan de foto’s of het filmpje bekijken die je toen hebt gemaakt.

Heb je zelf nog tips of aanvullingen op dit blog? Laat het dan weten in een reactie.